خلاصه فصل دوازدهم کتاب نگرشي جامع بر مديريت استراتژيک

(تاليف: دکتر علي احمدي و همکاران، انتشارات: توليد دانش،  

پاره ای از روش های ایده پردازی و نوآوری برای خلق استراتژی

مقدمه :

امروزه نمی توان به ازای هر مسأله پیش رو تنها به ابزارهای کمی و تکنیک های خشک و کلیشه ای اتکاء نمود بلکه بایدبا اتکاء بر نیروی عقل و اندیشه وبا نوآوری و ابتکار به راههای بدیعی دست یافت.

 

ابزارها و تکنیکهای متعددی در این زمینه توسعه یافته است که به بخشی از آنها اشاره می کنیم.

 

سکون زدایی: روشی برای غلبه برافکار کلیشه ای و خلق ایده های ناب جهت یافتن راهی برای آفرینش ایده های جدید. با طرح سوالاتی نظیر:

-        چه موارد مشابه دیگری وجود دارد؟

-        چه بخشهایی را می توان حذف یا اضافه کرد؟

-        چه چیزهایی را می توان تغییر داد یا اصلاح کرد؟

-        چه چیزهایی را می توان تعریض کرد یا جایگزین نمود؟

-        ترکیب چه عناصری را می توان بدست آورد؟

-        چه توالی از اقدامات را می توان پیش گرفت؟

 

تفکر جانبی: روشی است برای انتقال فکر از چارچوب یک مرجع به چارچوب مرجعی دیگر به نحوی که افراد و گروه ها را به حذف موانع خلاقیت فکری توانا سازد.

روشهای بکارگیری این تکنیک:

·        ارائه نگاهی متفاوت نسبت به وضعیت و موضوع مورد مطالعه

·        خیال پردازی برای پدید آوردن ایده های بیشتر

·        پاسخگویی سریع  و ارائه راه حل برای غیر ممکن های موضوع مورد مطالعه  

 

نقشه برداری از ذهن: روشی برای ایجاد و ثبت ایده های فردی به تبعیت از الگوها و مدل های ذهنی و با استفاده از تداعی معانی و ارتباط کلمات.

ترسیم تصویر نقش بسته های ذهن افراد به شرح ذیل:

+ درج موضوعات درمرکز یک صفحه سفید

+ پرسه زنی خیال پیرامون موضوع

+ اضافه کردن شاخه ها و زیر شاخه های فرعی و تکمیلی

+ حذف شاخه های بی نتیجه و یا ادامه شاخه های دیگر

+ ثبت و نگهداری کلیه ایده های پدید آمده

+ متصل کردن ایده های هم خانواده و دسته بندی شاخه های مرتبط

 

تصویر سازی: به منظور شفاف سازی دیدگاه ها براساس 5 مرحله ذیل:

·        بهره گیری از توفان فکری

·        تعیین وضع موجود و واقعی

·        تعیین فاصله تا تحقق وضعیت مطلوب

·        تجزیه و تحلیل علت و معلولی در تفکیک و تحلیل فاصله به بخشهای کوچکتر

·        تعیین مسئول و محدوه زمانی تکمیل و اتمام

 

تجدید ارتباط واژه ها:  ترکیب فهرستی از صفات با هم و فراهم ساختن پیوندهای جدید برای انتخاب های جدید.که دارای 4 مرحله است:

-        فهرست کردن صفات اصلی یا ویژگی های کلیدی در اولین سطح یک نمودار

-        فهرست کردن هر چه بیشتر جانشین ها ذیل هر صفت ، بدون ارزیابی و حساسیت نشان دادن

-        برقراری ارتباط بین موضوعات مندرج در ستون ها

-        ادامه اقدامات تا دستیابی به ایده های جدید و توافق روی ایده های بدست آمده

 

تصویر پر معنی: روشی برای به تصویر کشیدن تمامی ایده های پدید آمده بدون ارزیابی و تحلیل شماتیک

این تصویر خطی از فکر را همزمان با پدید آمدن آن و بدون تلاش برای نتیجه گیری از ایده ها بدست می دهد.

 

ساختن گلوله برفی: روشی برای گردآوری اطلاعات  و ایده های مختلف که طی 4 مرحله صورت می گیرد:

·        تعریف و تخصیص وظایف به هر یک از شرکت کنندگان تا ایده های خود را روی کاغذ درج کنند .

·        شکیل گردهمایی زوجی به نحوی که اعضاء کار همدیگر را تکمیل کنند.

·        تشکیل گروه های 4 نفری باز برای تکمیل نظرات و ایده ها

·        ترکیب گروه ها تا زمان پیوستن کلیه شرکت کنندگان به یک گروه

 

توفان فکری:  روشی برای واداشتن گروهی از افراد به ارائه بسیاری از نظرات در مدت زمانی کوتاه. ابزاری است ارزشمند برای حل مسأله.

شرایط کسب نتیجه بهینه:

Ø     حفظ آرامش

Ø     انتخاب رهبر برای نوشتن ایده ها

Ø     مشارکت دادن افراد مناسب

Ø     تعریف واضح و روشن مسأله

Ø     خلق حداکثری ایده ها بدون بحث و ا رزیابی آنها

Ø     تشویق همه اعضاء به ارائه نظر( راه حل)

Ø     ثبت تمام ایده ها ( مهم یا کم اهمیت)

Ø     بکارگیری تکنیکهایی برای بررسی و جمع بندی کلیه ایده ها

 

گروه های حل مسأله، حلقه های کنترل کیفیت (QCC): گروه های کوچکی از کارکنان که داوطلبانه در حوزه های تخصصی گرد هم می آیند و بحث و در راستای بهینه سازی و بهبود عملیات، طرح و پیشنهاد راه حل می دهند.

حلقه های کیفیت یک طرز تفکر است با هدف توسعه نیروی انسانی و تقویت کارکنان.مراحل آن:

< انتخاب موضوع ( مشکل)

< تعیین هدف

< برنامه ریزی کار

< تشخیص علل ایجاد مشکل

< جمع آوری اطلاعات  و تحلیل وقایع

< یافتن راه حل و ارائه پیشنهاد

< پیگیری اجرای پیشنهادها

 

نظام پیشنهادها:  یکی از راه حل های کلیدی برای مشارکت مستقیم کارکنان درفعالیت های بهبود بهره وری. کارکنان را ترغیب می کند از دانش خود در زمینه بهره وری در محیط کار استفاده کنند.

امتیاز این روش : استفاده از توانایی های بالقوه ی کارکنان هربخش برای بهبود عملکرد همان بخش.مراحل پیاده سازی این روش:

-        تشکیل کمیته یا گروه طرح

-        ایجاد سیستم دریافت پیشنهادها

-        طراحی فرمهای جمع آوری پیشنهاد

-        طراحی سیستم پاسخگویی، ثبت، ارزیابی و اعطای پاداش به پیشنهاد ها

-        اعلام نتایج بصورت دوره ای به منظور تشویق شرکت کنندگان و ترغیب به حضور موثرتر

 

نقشه برداری جریان ارزش: 

فرآیند ترسیم و ثبت جریان مواد، قطعات، نیروی انسانی و اطلاعات و... با هدف شناسایی و کنترل فعالیت های ارزش آفرین و غیرارزش آفرین

به بسیاری از شرکتها کمک کرده با جانمایی تجهیزات و جابجایی مواد و کنترل موجودیها ،بهبود در عملیات ایجاد کنند.

 این روش درانواع سازمانهای خدماتی و تولیدی قابل اجراست.آنچه از آن نقشه برداری می شود محصول یا خدمت نام دارد.

برای ترسیم این نقشه تمام جریان های تبدیل مواد خام به محصول نهایی و تحویل به مشتری ثبت و تحلیل می شود. ضمن دنبال کردن مراحل مختلف فرایند، با استفاده از شمایل تصویری و علائمی ساده نقشه جریان ترسیم می گردد.

هدف شناخت منابع در حال اتلاف در سطوح فرایندهای مختلف است تا در نتیجه،  اتلاف ها از بین رفته و مزیت رقابتی ایجاد شود.

ترسیم باید براساسی مشاهدات واقعی باشد.